DERME SUYUNUN GİZEMİ

Nezir Kızılkaya Hoca’nın ‘ Malatya Basın Tarihi’ kitabını ikinci kez okurken 20 Mayıs 1926 çıkışlı Malatya ( Resmi) gazetesinin “Derme Suyu Bağlanırken” başlıklı yazısı dikkatimi çekti. Haberde Derme Suyu’nun Malatya için ehemmiyetinden bahsedilirken asırlardır süren bir geleneğin tekrar edildiği yazıyor: ‘Derme Suyunu Bağlama Geleneği’ . Günümüzde unutulmuş bu gelenek o dönem şehir için büyük bir heyecan sebebi olacak ki bağlama esnasında kentin ileri gelenlerinden oluşan bir heyette daima hazır bulunuyordu. Derme için pek çok övgünün yer aldığı bu haberde ‘ Malatya demek, Derme demektir. Dermesiz Malatya, Malatyasız Derme olmaz.’ satırları göze çarpıyor.

Derme Suyu’nun Malatya için önemi gerçekten büyük. Hz. İsa (as) ile ilintilendirilen anlatılar kaynağın değerini arttırıyor. Sözlü anlatılara göre Derme Suyu, Hz. İsa (as) ‘nın asasını vurması ile akmaya başlamış ve kıyamete kadar da hiç durmadan akacak. Hz. İsa’nın (as) havarileri ile geldiği Gündüzbey yakınlarında susuzluk sıkıntısı çeken insanlar için asasını yere vurduğu ve buradan şırıl şırıl su aktığı, suyun adının da “Deyr-i Mesih”ten gelerek “Derme” olduğu anlatılar arasında yer alıyor. Yazılı kaynaklarda olmayan, sözlü kültürde yer alan rivayetlerin Malatya halkı arasında da uzun süre kabul edildiği varsayılır ki bağlama geleneği de bununla kuvvetli bir yakınlık sağlıyor kanaatimce. MASKİ’nin sitesinde yer alan ‘Kaptaj’ sayfasında ise verilen bilgiler şöyle:

‘’Malatya içme suyu efsanesi şöyledir; Hz. İsa'nın(a.s) Tevhid’i yaymaya çalıştığı yıllarda Gündüzbey yakınlarında putlara tapan ve bu inanışı büyük ölçüde yakın çevreye kabul ettiren biri yaşarmış. Hz. İsa (a.s), Tevhid’i tanıtmak için gezerken Malatya'ya da gelmiş ve ününü duyduğu bu putperestin yaşadığı yer olan Pınarbaşı’na da uğramış. Putperest kendisine rakip olarak gördüğü Hz. İsa'yı halkın gözünde küçük düşürüp ona inanmalarını engellemek için çeşitli hilelere başvurmuş. Bunlardan birinde de tapınak haline getirdiği yerde kayaların içine önceden su dolu tulumları yerleştirerek üzerlerini toprakla sıvamış.

Tüm hazırlıklarını tamamladıktan sonra ahalinin önünde elindeki şiş ile toprak görünümlü yerlere vurarak içindeki tulumlardan su akıtmış ve Hz. İsa'ya dönerek,

“Aynı şeyi sen de yaparsan dinine inanacağım ya İsa, aksi takdirde buralardan gideceksin.” demiş.

Hz. İsa (a.s) , putperestin yaptığı bu hileyi fark etmiş ve: “Senin akıttığın su az sonra bitecektir ama bu su sonsuza kadar akacaktır!” diyerek asasını kayalara vurunca Derme Suyu gürül gürül akmaya başlamış. Hz. İsa (a.s.) elindeki asayı sürükleyerek Gündüzbey yönüne doğru yürümeye başlamış. Su da onu takip ederek akmış.

Suyun doğal akış güzergahı Gündüzbey ve Yeşilyurt ilçelerinden geçen Büyükçay'dır. Beylerderesi ve Tohma üzerinden Fırat'a ulaşır.’’

Hz. İsa (a.s)’nın Malatya’ya gelip gelmediğine dair kaynaklarda bir bilgi bulmak çok güçtür. Bu söylentilerin doğruluğunu tespit edebilmek ancak çok kapsamlı bir çalışma ile mümkün olabilir. Fakat Derme ile alakalı, Hz.İsa (a.s) ‘ın talebesi ile ilişkilendirilen bir söylentide Ermeni kaynaklarında mevcut. Arşag Alboyacıyan’ın “Malatya Ermenileri Tarihi” (Aras Yayıncılık,2019) adlı kitabına eklenen şu not konumuzla ilgili :

‘’Der Mesih, Arapça veya Süryanicede “İsa’nın Kilisesi” veya “İsa’nın Evi” anlamını

taşır. Su, adını üzerine inşa edilmiş bu kutsal mekândan almıştır (şimdilerde hara-

be). Türkler ise suyu birçok kaynaktan fışkırdığı için Derme deresi diye adlandırır-

lar. Söylenceye göre, Hz. İsa’nın talebelerinden biri (büyük ihtimalle Aziz Tateos)

bu yörelere seyahat ettiği zaman çok susamış ama yakınlarda su bulamayınca bir

taşın gölgesine uzanmış. Uykusunda kalkmasını ve asasını yere vurmasını söyle-

mişler. Hemen kalkıp asasını vurunca su fışkırmış ve mucizevi bir şekilde suyun

yüzeyinde onun asasının şekli kalmış (Benneyan)’’

Şayet araştırmalar devam ederse Derme Suyu’nun gizemine dair pek çok bilgi daha gün yüzüne çıkacaktır.

Derme Suyu’nun son yıllarda ehemmiyetini yitirdiği düşünülse de şehrin tarihinde çok önemli bir yeri olduğu aşikâr.

Asırlarca suyu bağlama geleneğinin devam etmesi de sadece hristiyanların değil şehrin Müslüman ahalisinin de buraya verdiği kıymeti gösteriyor.

Kim bilir belki şehrimizin tarihinde nice sırlar var da gün yüzüne çıkmayı bekliyor…

Derme Suyunun bizim için bir hatırası da Beydağı boyunca uzanıp Kernek’i aşarak giden derenin kıyısında köşesinde geçen çocukluğumuz. Büyüklerimiz, eskiden bu derenin suyunu içme, yıkama gibi temel işlerde kullanırlarmış.

Biz bu suyun temiz aktığı vakitlere erişemedik. Hafızamızda yeşil ve yosunlu bir dere ve cıyaklayan kurbağalar ile duruyor.

Ancak dere bizim için daima bir pusula gibi dimağımızda.

Derenin üstü demek bizim çocukluğumuz demekti. Dereye düşen topu almak aksiyon dolu bir eylemdi.

Çünkü yosunların içinde gizemli bir şeyler olduğunu tahayyül eder, çocuk aklımızda türlü evhamlara kendimizi kaptırırdık.

Kışın buz tutan köprüden geçerken derenin üzerini bir buz pisti gibi görür, taş atarak ufak gedikler açmaya çalışırdık.

Uzun lafın kısası Derme Suyu’nun her Malatyalı için önemli bir yere sahip olduğu tereddüt etmeden söylenebilir.

Yazının başında 100 yıl önce söylenen sözü nakletmiştik. Biz de tekrar edip diyelim ki :

“Dermesiz Malatya, Malatyasız Derme olmaz…”

# YAZARIN DİĞER YAZILARI

Yazar Tahir Sağır - Mesaj Gönder


göndermek için kutuyu işaretleyin

Yorum yazarak Sonsöz Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Sonsöz Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Sonsöz Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Sonsöz Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.

01

Araştıran_sosyolog - Muhteşem bir çalışma . Derme'ye dair okuduğum en güzel yazı. Teşekkürler Tahir Bey

Yanıtla . 0Beğen . 0Beğenme 17 Mart 02:51


Anket Malatya Büyükşehir Belediye Başkanlığı İçin Kime Oy Vereceksiniz?
Tüm anketler